Γιατί η Κατάργηση των Καρτών από τα ATM Είναι Άκρως Επικίνδυνη Κίνηση

«Για λόγους ασφαλείας» ή για λόγους ελέγχου;

Τραπεζικά ιδρύματα σε αρκετές χώρες προωθούν την κατάργηση των φυσικών καρτών ανάληψης από τα ΑΤΜ και την αντικατάστασή τους με κινητά τηλέφωνα μέσω NFC, tokenization ή εφαρμογών. Επισήμως, η αιτιολόγηση αφορά την ενίσχυση της ασφάλειας, την αποφυγή κλοπών PIN και τη μείωση της χρήσης πλαστικού. Ωστόσο, η ουσία είναι διαφορετική: η ψηφιακή μονοκαλλιέργεια δημιουργεί ένα νέο, ευάλωτο οικοσύστημα που ελέγχεται εύκολα και διαρρηγνύεται ευκολότερα.

1. Το κινητό δεν είναι ασφαλέστερο – είναι ευκολότερος στόχος

• Οι κάρτες έχουν φυσική υπόσταση και είναι απομονωμένες από ψηφιακά περιβάλλοντα.

• Αντίθετα, το κινητό τηλέφωνο είναι συσκευή γενικής χρήσης που εκτίθεται διαρκώς σε δίκτυα, εφαρμογές, trackers και κακόβουλο λογισμικό.

• Η ΕΝΙΣΑ (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Κυβερνοασφάλεια) έχει επισημάνει ότι τα smartphones είναι συχνά στόχοι για:

  • επιθέσεις μέσω phishing,

  • keylogging,

  • SIM swap (κλωνοποίηση κάρτας SIM),

  • social engineering για παράκαμψη βιομετρικών.

Χάκερς και ειδικοί ασφαλείας, όπως ο Μίκο Χίπόνεν (F-Secure) και ο Kevin Mitnick (†), έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι η χρήση κινητών ως τραπεζικού μέσου χωρίς δεύτερο φυσικό έλεγχο είναι ευάλωτη. Το κινητό "αντιγράφεται" — η φυσική κάρτα, όχι.

2. Θέμα προσβασιμότητας και διακρίσεων – παραβίαση δικαιωμάτων

Η απόλυτη εξάρτηση από smartphones αποκλείει:

• Ηλικιωμένους που δεν έχουν εξοικείωση με apps,

• Άτομα με νοητική ή κινητική αναπηρία,

• Πολίτες με χαμηλό εισόδημα που δεν διαθέτουν «έξυπνη» συσκευή.

Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/881 (Cybersecurity Act) και την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Προσβασιμότητα (Directive (EU) 2016/2102), η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες πληρωμών πρέπει να είναι καθολική και χωρίς αποκλεισμούς.

Η αποκλειστική χρήση κινητών παραβιάζει την αρχή της ισότιμης πρόσβασης και οδηγεί σε έναν νέο «ψηφιακό αποκλεισμό» (digital exclusion).

3. Νομική επισφάλεια: η κάρτα είναι συμβατικό εργαλείο – το κινητό, όχι πάντα

Η τραπεζική κάρτα είναι συμβατικό εργαλείο που εμπίπτει στη Σύμβαση Πληρωμών μεταξύ τράπεζας και πελάτη.

• Έχει σαφές νομικό καθεστώς: περιλαμβάνει όρια ευθύνης, ασφαλιστική κάλυψη, αντικαταστάσεις.

• Σε αντίθεση, το κινητό τηλέφωνο και οι mobile apps υπόκεινται σε όρους χρήσης τρίτων εταιρειών (Apple, Google, παρόχους).

Αν συμβεί παραβίαση μέσω κινητού, η ευθύνη θολώνει: φταίει η τράπεζα, ο κατασκευαστής του κινητού, ο χρήστης ή το app; Το νομικό πλαίσιο είναι ασαφές και δυνητικά ετεροβαρές υπέρ των παρόχων.

4. Η πλήρης ψηφιοποίηση των αναλήψεων ενισχύει τον κεντρικό έλεγχο των συναλλαγών

Η κάρτα προσφέρει βαθμό ανωνυμίας και προσωπικού ελέγχου. Με τη χρήση κινητού:

• Όλες οι κινήσεις γίνονται μέσω εφαρμογών που καταγράφουν γεωεντοπισμό, συνήθειες, πρότυπα συμπεριφοράς.

• Τα στοιχεία αυτά διασταυρώνονται με τρίτους παρόχους και μπορούν να χρησιμοποιηθούν εμπορικά ή – χειρότερα – κρατικά.

Όπως προειδοποιούν ειδικοί του Electronic Frontier Foundation (EFF), η τάση «mobile-only banking» οδηγεί στον πλήρη ψηφιακό προφίλ του πολίτη, και ενέχει κινδύνους μαζικής επιτήρησης.

Τι Προτείνεται: Η Συνύπαρξη, Όχι η Κατάργηση

Δεν είμαστε αντίθετοι με την πρόοδο. Η τεχνολογία έχει θέση στα ATM, αλλά ως επιλογή, όχι ως υποχρέωση.

Το ορθό είναι:

• Να διατηρηθεί η δυνατότητα χρήσης φυσικής κάρτας.

• Να ενισχυθεί η ασφάλεια και των δύο συστημάτων.

• Να παρέχεται ελεύθερη επιλογή στο χρήστη, σύμφωνα με το δικαίωμα αυτοδιάθεσης στην οικονομική πράξη.

Η κατάργηση των καρτών από τα ATM υπέρ των κινητών δεν είναι λύση ασφαλείας. Είναι ένα βήμα προς περισσότερο τεχνοκρατικό έλεγχο, λιγότερη προσβασιμότητα και αυξημένο κίνδυνο για τους πολίτες.

Η ασφάλεια δεν χτίζεται με αποκλεισμούς. Χτίζεται με ισορροπία.