Όταν τα ιερά κειμήλια γίνονται αντικείμενο δημόσιας προβολής και ταυτόχρονα υπάρχει έντονο οικονομικό στοιχείο

Στον πυρήνα της ορθόδοξης παράδοσης, τα ιερά κειμήλια — όπως λείψανα αγίων, θαυματουργές εικόνες και η Αγία Ζώνη της Θεοτόκου — θεωρούνται φορείς πνευματικής χάριτος. Η παρουσία τους στους ναούς και η προσκύνησή τους από τους πιστούς έχει ως στόχο την ενίσχυση της πίστης, την ελπίδα, την ευλογία και την κατανόηση του θαύματος ως ουσιώδους στοιχείου της χριστιανικής ζωής.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται ένα φαινόμενο που προκαλεί προβληματισμό: η συστηματική δημόσια προβολή των ιερών αυτών κειμηλίων, πολλές φορές συνοδευόμενη από έντονη παρουσία μέσων ενημέρωσης, λαμπρές τελετές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εμφανή οικονομική δραστηριότητα μέσω εράνων και παγκαριών που τοποθετούνται δίπλα τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εθελοντική προσφορά των πιστών προς την Εκκλησία είναι θεμιτή και ιστορικά καταξιωμένη. Οι ναοί και οι ιερές μονές στηρίζονται κατά κανόνα στις δωρεές του εκκλησιάσματος για τη συντήρησή τους και την ενίσχυση φιλανθρωπικών δράσεων. Όμως, όταν η προσκύνηση των ιερών κειμηλίων συνδυάζεται άμεσα ή έμμεσα με οικονομικές απαιτήσεις, υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθούν λάθος εντυπώσεις, ή ακόμη και να γεννηθεί το αίσθημα ότι η ευλογία «ανταλλάσσεται» με χρήμα.

Από νομικής πλευράς, δεν τίθεται άμεσα θέμα παραβίασης νόμου, εφόσον οι οικονομικές προσφορές είναι εθελοντικές και δεν επιβάλλεται καμία οικονομική υποχρέωση στον προσκυνητή. Παρ’ όλα αυτά, η ηθική διάσταση και ο τρόπος παρουσίασης του ιερού γεγονότος παραμένουν κρίσιμοι. Η Εκκλησία καλείται να είναι ιδιαίτερα προσεκτική, ώστε να μην δημιουργείται σκιώδης εικόνα εμπορευματοποίησης της πίστης.

Οι πιστοί, από την πλευρά τους, οφείλουν να διατηρούν την ελευθερία της συνείδησής τους. Η προσκύνηση είναι πράξη προσωπικής ευσέβειας, όχι υποχρέωση. Η χάρη του Θεού δεν υπόκειται σε οικονομική συναλλαγή. Ούτε περιορίζεται σε λαμπρές τελετές και εξωτερική προβολή.

Η πνευματική αυθεντικότητα δεν μετριέται με πλήθη, έσοδα ή τηλεοπτικές εικόνες, αλλά με ταπεινότητα, διάκριση και εσωτερική μεταμόρφωση. Όταν η Εκκλησία τοποθετείται ξεκάθαρα υπέρ της διαφάνειας, της πνευματικότητας χωρίς σκοπιμότητες και του σεβασμού προς την ελευθερία του πιστού, τότε εκπληρώνει τον αποστολικό της ρόλο με τρόπο αληθινό και προφητικό.

Σε μια εποχή όπου η ουσία συχνά επισκιάζεται από την εικόνα, είναι χρέος όλων — και των εκκλησιαστικών αρχών και των πιστών — να διαφυλάξουν το ιερό από την υπερέκθεση και την παρερμηνεία. Γιατί η πίστη είναι πολύτιμη όταν είναι ανιδιοτελής. Και η Εκκλησία είναι ζωντανή όταν παραμένει αυθεντική.