12.05.2025
Η νέα Λευκή Βίβλος για το μεταναστευτικό στη Βρετανία θέτει πιο αυστηρούς όρους για παραμονή και εργασία — και φέρνει μαζί της κρίσιμα πολιτικά ερωτήματα.
Σε μια κίνηση που σηματοδοτεί σαφή μετατόπιση της πολιτικής ρητορικής και πρακτικής του Εργατικού Κόμματος, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ παρουσίασε σήμερα τη νέα μεταναστευτική στρατηγική της κυβέρνησής του, μέσω της Λευκής Βίβλου που αναμένεται να κατατεθεί άμεσα στο κοινοβούλιο.
Με κεντρικό μήνυμα ότι «η παραμονή στη Βρετανία είναι προνόμιο, όχι δικαίωμα», ο Στάρμερ επιχειρεί να δείξει αποφασιστικότητα σε ένα από τα πιο φορτισμένα ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής: τη μετανάστευση. Πίσω από τη ρητορική περί «κοινής λογικής» και «στήριξης των Βρετανών εργαζομένων», όμως, αναδύονται αντιφάσεις και εντάσεις που αφορούν τόσο την κοινωνική συνοχή όσο και τις εσωτερικές ισορροπίες στο κόμμα του.
Οι βασικές προβλέψεις της πρότασης περιλαμβάνουν:
Αυστηρότερες εξετάσεις γλωσσομάθειας για τους μετανάστες.
Αύξηση της ελάχιστης περιόδου διαμονής από 5 σε 10 χρόνια για τη δυνατότητα απόκτησης μόνιμης άδειας.
Μείωση των προσλήψεων στον τομέα της φροντίδας από το εξωτερικό.
Εξαιρέσεις μόνο για άτομα με υψηλή προστιθέμενη αξία στην οικονομία ή κοινωνία.
Η λογική που επικαλείται η κυβέρνηση είναι απλή: λιγότερη εξάρτηση από ξένη εργασία, πιο ποιοτική μετανάστευση, καλύτερη ενσωμάτωση. Όμως το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσεται αυτή η αλλαγή είναι κάθε άλλο παρά απλό.
Οι Εργατικοί, υπό τον Στάρμερ, είχαν επιχειρήσει προεκλογικά να διαχωρίσουν τη στάση τους από τις ακραίες εκδοχές της συντηρητικής μεταναστευτικής πολιτικής. Σήμερα, με μια πρόταση που θυμίζει περισσότερο προσαρμογή στη δεξιά ρητορική παρά προοδευτική εναλλακτική, προκύπτει το ερώτημα: πρόκειται για ρεαλιστική διαχείριση ή για ιδεολογική υποχώρηση;
Η μη θέσπιση συγκεκριμένου ανώτατου ορίου στη «καθαρή μετανάστευση» —ενώ είχε προεκλογικά υποσχεθεί μείωση στους 340.000— δείχνει μια προσπάθεια αποφυγής δεσμεύσεων με πολιτικό κόστος. Ωστόσο, η επικοινωνιακή έμφαση στη «μείωση» ως αξία αυτή καθαυτή, χωρίς συζήτηση για τις ανάγκες της αγοράς, το δημογραφικό και την κοινωνική ενσωμάτωση, προμηνύει περισσότερο διαχείριση εντυπώσεων παρά δομική πολιτική λύση.
Ο τομέας της φροντίδας, στον οποίο εργάζονται εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες, θα πληγεί άμεσα από τη νέα πολιτική. Το κενό που θα δημιουργηθεί δεν φαίνεται να καλύπτεται με σχέδιο. Αντιθέτως, κινδυνεύει να οξυνθεί η ήδη δύσκολη κατάσταση του NHS και των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας.
Επιπλέον, η απαίτηση δεκαετούς διαμονής για αίτηση μόνιμης άδειας διαμονής ενδέχεται να δημιουργήσει ένα ενδιάμεσο καθεστώς ανασφάλειας για χιλιάδες μετανάστες, που εργάζονται, φορολογούνται και συμβάλλουν στην κοινωνία, αλλά θα παραμένουν σε ένα θεσμικά ασταθές καθεστώς επί μια δεκαετία.
Η στροφή Στάρμερ ενδέχεται να λειτουργήσει ως εργαλείο πολιτικής ενίσχυσης απέναντι σε ακροδεξιές φωνές και στο πολιτικό βάρος των Συντηρητικών. Όμως η πραγματικότητα της κοινωνικής ένταξης, της οικονομικής εξάρτησης από μεταναστευτική εργασία και της ανάγκης για ανθρώπινα δικαιώματα, δεν επιλύεται με αυστηροποίηση διαδικασιών.
Το ερώτημα, τελικά, δεν είναι αν πρέπει να υπάρχει έλεγχος στα σύνορα – αυτό είναι αυτονόητο για κάθε οργανωμένο κράτος. Το ζήτημα είναι αν η μεταναστευτική πολιτική χτίζεται πάνω σε ανάγκες και τεκμήρια ή πάνω σε φόβους και πολιτικούς συσχετισμούς.
Η Λευκή Βίβλος του Κιρ Στάρμερ, προς το παρόν, μοιάζει περισσότερο με μια πράξη πολιτικού εξευμενισμού του δεξιού ακροατηρίου, παρά με μια συνεκτική και προοδευτική μεταρρύθμιση.
