Παράδωσε την Βουλευτική έδρα: Ένας πολιτικός μύθος χωρίς νομικό έρεισμα

Σε περιόδους εσωκομματικών συγκρούσεων ή αποπομπών βουλευτών, ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο κάνει την εμφάνισή του: η απαίτηση από τον διαγραφέντα βουλευτή να «παραδώσει την έδρα».

Η φράση ακούγεται συχνά με επιτακτικό ύφος, σαν να υπάρχει κάποια θεσμική ή ηθική υποχρέωση του εκλεγμένου να την αποχωριστεί. Όμως, η πραγματικότητα — τόσο νομικά όσο και πολιτικά — είναι τελείως διαφορετική.

Ποιος δίνει την έδρα σε έναν βουλευτή;

Απαντά το Σύνταγμα της Ελλάδας, άρθρο 51 §2:

«Οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος».

Αυτό σημαίνει πως ο βουλευτής δεν δεσμεύεται νομικά από το κόμμα, αλλά από την εντολή του ελληνικού λαού.

Ακόμα και όταν εκλέγεται μέσω κομματικού ψηφοδελτίου, ο σταυρός προτίμησης είναι προσωπικός και άρα η βουλευτική ιδιότητα αφορά το φυσικό πρόσωπο.

Δεν υπάρχει καμία διάταξη σε νόμο ή κανονισμό της Βουλής που να προβλέπει ότι, αν ένας βουλευτής αποχωρήσει ή διαγραφεί από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, οφείλει ή υποχρεούται να παραιτηθεί ή να επιστρέψει την έδρα.

Τι σημαίνει «παράδωσε την έδρα»;

Ουσιαστικά, τίποτα νομικά δεσμευτικό. Η φράση είναι πολιτική πίεση, όχι θεσμική απαίτηση.

Τα κόμματα τη χρησιμοποιούν για να ελέγξουν την κοινοβουλευτική τους σύνθεση και να αποτρέψουν «ανεξέλεγκτες φωνές».

Στην πράξη, η «παράδοση» της έδρας προϋποθέτει παραίτηση του βουλευτή από το αξίωμα — μια απολύτως προσωπική απόφαση.

Αν το κάνει, η έδρα μεταβιβάζεται στον επόμενο υποψήφιο της λίστας του κόμματος, που όμως δεν εξελέγη από τον λαό, αλλά κληρονομεί λόγω κομματικής κατάταξης.

Άρα, δεν «επιστρέφεται» η έδρα στο κόμμα — χαρίζεται σε κάποιον που δεν εξελέγη με σταυρό.

Πολιτικά, ποιος ζητά την έδρα και γιατί;

Τα κόμματα επικαλούνται «πολιτική ηθική» ή «σεβασμό στην κομματική συνοχή». Όμως στην ουσία, πρόκειται για πολιτική διαχείριση εξουσίας:

• Εξουδετερώνουν μια ενοχλητική φωνή

• Ελέγχουν ποιος θα πάρει τη θέση

• Επανακτούν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με πιο «συμμορφωμένους» βουλευτές.

Ο βουλευτής καλείται να πράξει «ηθικά», αλλά η ηθική, αν αποσυνδεθεί από τη λαϊκή εντολή, γίνεται πολιτικός μοχλός πίεσης.

Η σωστή διατύπωση δεν είναι «παράδωσε», αλλά «χάρισέ την μας»

Ουσιαστικά, η απαίτηση είναι:
«Παραιτήσου, για να δώσουμε την έδρα σε αυτόν που εμείς προτιμούμε».

Το αν αυτό είναι δίκαιο απέναντι στους ψηφοφόρους, είναι ένα πολιτικό ερώτημα που θα απαντηθεί στην κάλπη — αλλά δεν είναι νομικό ζήτημα.

Ο λαός είναι ο μόνος αρμόδιος να επιβραβεύσει ή να τιμωρήσει πολιτικά έναν βουλευτή για τη στάση του.

Συμπέρασμα

Η έδρα δεν ανήκει στο κόμμα, ούτε «παραδίδεται». Ανήκει στον βουλευτή ως θεσμική εντολή του λαού.
Η πίεση να την αποχωριστεί είναι μια παλιά πολιτική τακτική, χωρίς συνταγματικό υπόβαθρο.
Και όποιος την αποδέχεται άκριτα, διαπράττει πολιτική υποχώρηση – όχι πράξη ευθύνης.

Ας είμαστε ξεκάθαροι:

Η έδρα δίνεται από τον λαό και μόνον αυτός δικαιούται να την αφαιρέσει.