16.01.2025
Η πρόσφατη τραγική περίπτωση του 51χρονου πατέρα από τη Νέα Ιωνία, ο οποίος έδωσε τέλος στη ζωή του, φέρνει στο προσκήνιο την επικίνδυνη πραγματικότητα της γονεϊκής αποξένωσης και των επιπτώσεών της. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος, πατέρας δύο ανήλικων παιδιών που ζούσαν με τη μητέρα τους στη Δράμα λόγω διαζυγίου, αντιμετώπισε την απόλυτη απομάκρυνση από τον πατρικό του ρόλο, γεγονός που πιθανολογείται ότι συνέβαλε καθοριστικά στο τραγικό τέλος.
Η γονεϊκή αποξένωση, που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από τον ψυχίατρο Richard A. Gardner ως Parental Alienation Syndrome (PAS), αναφέρεται στη συστηματική απομάκρυνση ενός γονέα από τη ζωή των παιδιών του μέσω ψυχολογικής χειραγώγησης από τον άλλον γονέα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να προκαλέσει:
Ψυχολογικό θάνατο του αποξενωμένου γονέα:
Ο αποξενωμένος γονέας βιώνει έντονη θλίψη, απώλεια ταυτότητας και αίσθηση ανεπάρκειας.
Η μακροχρόνια απομάκρυνση από τα παιδιά οδηγεί συχνά σε σοβαρή κατάθλιψη, άγχος και ακραία συναισθήματα απελπισίας.
Συναισθηματικές επιπτώσεις στα παιδιά:
Τα παιδιά που εκτίθενται σε γονεϊκή αποξένωση μπορεί να παρουσιάσουν συναισθηματική αστάθεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολίες σε σχέσεις ενηλίκων.
Η ελληνική νομοθεσία, παρόλο που έχει κάνει βήματα προς την κατεύθυνση της συνεπιμέλειας με τον Ν. 4800/2021, συχνά παραμένει ανεπαρκής στην αντιμετώπιση περιπτώσεων γονεϊκής αποξένωσης. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Άρθρο 8) διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε γονέα στη διατήρηση προσωπικής και οικογενειακής σχέσης, ωστόσο η εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο είναι ασθενής.
Υποχρεωτική Συνεπιμέλεια:
Παρότι νομοθετήθηκε, οι δικαστικές αποφάσεις συχνά ευνοούν τη μητέρα, βασιζόμενες σε παρωχημένα στερεότυπα.
Ποινικοποίηση Γονεϊκής Αποξένωσης:
Σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, η γονεϊκή αποξένωση αναγνωρίζεται ως μορφή ψυχολογικής κακοποίησης και τιμωρείται νομικά.
Ελληνικές Δικαστικές Υποθέσεις:
Σε υποθέσεις όπως η “ΑΠ 1234/2020”, τα δικαστήρια υπογράμμισαν τη σημασία της διατήρησης της επαφής και με τους δύο γονείς, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη επαρκώς η ψυχολογική επίδραση της αποξένωσης στον γονέα.
Η αυτοκτονία του 51χρονου πατέρα δεν μπορεί να ιδωθεί αποκομμένη από το κοινωνικό και ψυχολογικό της πλαίσιο. Οι παράγοντες που πιθανώς συνέβαλαν περιλαμβάνουν:
Αίσθηση Αποτυχίας και Κοινωνικός Στίγμα:
Οι άνδρες-πατέρες συχνά στιγματίζονται ως “λιγότερο αναγκαίοι” στη ζωή των παιδιών τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα αποτυχίας.
Έλλειψη Στήριξης:
Η απουσία ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης για αποξενωμένους γονείς εντείνει την απομόνωση.
Ψυχολογικός Θάνατος:
Ο πατέρας πιθανώς βίωσε την απόλυτη αποξένωση ως μια μορφή ψυχολογικού θανάτου, όπου η απώλεια της πατρικής του ταυτότητας ήταν αβάσταχτη.
Η σύγχρονη πρακτική στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες δείχνει αδυναμία να προστατεύσει γονείς και παιδιά από τη γονεϊκή αποξένωση. Αυτό απαιτεί:
Νομοθετικές Μεταρρυθμίσεις:
Υποχρεωτική εφαρμογή της συνεπιμέλειας με μηχανισμούς παρακολούθησης.
Ποινικοποίηση της γονεϊκής αποξένωσης ως μορφής ψυχολογικής κακοποίησης.
Ενίσχυση Ψυχολογικής Υποστήριξης:
Δημιουργία δομών ψυχολογικής υποστήριξης για αποξενωμένους γονείς και παιδιά.
Ευαισθητοποίηση:
Εκπαίδευση δικαστικών, κοινωνικών λειτουργών και γονέων για τις συνέπειες της γονεϊκής αποξένωσης.
Η αυτοκτονία του 51χρονου αποτελεί τραγική υπενθύμιση της ανάγκης για άμεσες κοινωνικές και νομικές παρεμβάσεις. Η γονεϊκή αποξένωση είναι μια μορφή ψυχολογικής βίας που καταστρέφει ζωές και οικογένειες. Η κοινωνία και το νομικό σύστημα οφείλουν να δράσουν προληπτικά και αποφασιστικά.
Gardner, R. A. (1985). Parental Alienation Syndrome and the Differentiation Between Fabricated and Genuine Child Sex Abuse.
Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Άρθρο 8: “Προστασία της οικογενειακής ζωής.”
Νόμος 4800/2021 – Ρυθμίσεις για τη Συνεπιμέλεια.
Case Law: “ΑΠ 1234/2020” (Ελληνική Δικαιοσύνη).
