Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας απέκλεισε κατηγορηματικά οποιοδήποτε ενδεχόμενο ένωσης με την Καθολική Εκκλησία, επιβεβαιώνοντας, ωστόσο, την πιθανότητα μιας μελλοντικής συνάντησης ανάμεσα στον Πατριάρχη Μόσχας και πάσης Ρωσίας, Κύριλλο, και τον Πάπα Φραγκίσκο.
Ο Επίσκοπος Ιλαρίων, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, ξεκαθάρισε σε δηλώσεις του ότι οι διαφορές μεταξύ Ορθοδοξίας και Καθολικισμού είναι βαθιές και ιστορικά εδραιωμένες, αποτελώντας δογματικά και θεολογικά χάσματα που καθιστούν την ένωση αδύνατη.
«Το σχίσμα μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας έχει ιστορία σχεδόν δέκα αιώνων», σημείωσε ο Επίσκοπος Ιλαρίων, προσθέτοντας ότι «οι συσσωρευμένες αντιφάσεις και διαφορές αποτρέπουν κάθε πιθανότητα ένωσης».
Το Μεγάλο Σχίσμα του 1054, που χώρισε οριστικά την Ανατολική από τη Δυτική Χριστιανική Εκκλησία, παραμένει ένα από τα πλέον καθοριστικά γεγονότα στην ιστορία του Χριστιανισμού. Το σχίσμα αυτό δεν οφειλόταν μόνο σε θεολογικές διαφορές, αλλά και σε πολιτιστικές, γλωσσικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις.
Το δόγμα του Filioque: Η προσθήκη της φράσης «και εκ του Υιού» στο Σύμβολο της Πίστεως προκάλεσε σοβαρές δογματικές αντιπαραθέσεις σχετικά με τη φύση του Αγίου Πνεύματος.
Η Παπική Υπεροχή: Οι ισχυρισμοί του Πάπα για υπεροχή έναντι όλων των επισκόπων θεωρήθηκαν από την Ανατολή ως μη αποδεκτοί.
Τελετουργικές και λειτουργικές διαφορές: Αν και δεν ήταν ανυπέρβλητες, αντικατόπτριζαν βαθιές πολιτισμικές αποκλίσεις.
Συζήτηση για Διάλογο, Όχι για Ένωση
Παρά το γεγονός ότι το ενδεχόμενο ένωσης παραμένει ανέφικτο, ο Ιλαρίων υπογράμμισε τη σημασία της συνεργασίας και του διαλόγου. «Δεν μιλάμε για ένωση, αλλά για τερματισμό του ανταγωνισμού, της εχθρότητας και των αντιθέσεων που επί αιώνες χαρακτηρίζουν τις σχέσεις μας», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Επίσκοπος Ιλαρίων, ως διπλωματικός εκπρόσωπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, γνωστοποίησε επίσης ότι θα συναντηθεί με τον Πάπα Φραγκίσκο στο Βατικανό, στα τέλη Δεκεμβρίου. Σκοπός της συνάντησης, όπως δήλωσε, είναι να τον συγχαρεί για τα 85α γενέθλιά του εκ μέρους του Πατριάρχη Κύριλλου και να συζητήσουν ευρύτερα θέματα που αφορούν τις διμερείς σχέσεις μεταξύ των δύο εκκλησιών.
Ενδεχόμενη Συνάντηση Πάπα Φραγκίσκου και Πατριάρχη Κυρίλλου:
Παρότι ούτε η ημερομηνία ούτε ο τόπος μιας ενδεχόμενης συνάντησης έχουν οριστεί, και οι δύο πλευρές φαίνεται να αναγνωρίζουν την ανάγκη για διάλογο. Σε πρόσφατη δήλωσή του, ο Πάπας Φραγκίσκος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας συνάντησης με τον Πατριάρχη Κύριλλο στο εγγύς μέλλον.
Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της προσπάθειας για αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των δύο εκκλησιών. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε συγγνώμη για τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας στις διαιρέσεις με την Ορθοδοξία.
«Δυστυχώς, πολλές αποφάσεις που πάρθηκαν από την Καθολική Εκκλησία στο παρελθόν δεν βασίστηκαν στις διδασκαλίες του Χριστού, αλλά υπαγορεύτηκαν από φιλοδοξίες και την επιδίωξη δύναμης», δήλωσε σε συνάντηση με Ελληνορθόδοξους ηγέτες στην Αθήνα.
Παρά το βάρος της ιστορίας και τις αιώνες διαίρεσης, ο διάλογος ανάμεσα στις δύο εκκλησίες παραμένει σημαντικός. Οι προσπάθειες αποκατάστασης των σχέσεων αντικατοπτρίζουν την ανάγκη να ξεπεραστούν οι παρεξηγήσεις και η αντιπαλότητα, που εξακολουθούν να επηρεάζουν την παγκόσμια Χριστιανική κοινότητα.
Η πιθανή συνάντηση μεταξύ του Πάπα Φραγκίσκου και του Πατριάρχη Κυρίλλου αποτελεί ένα βήμα προς την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης, όχι για ένωση, αλλά για τη μείωση της έντασης και την προώθηση της συνεργασίας.
Η ιστορία του Χριστιανισμού διδάσκει ότι, παρότι οι διαφορές μπορεί να είναι αξεπέραστες, ο διάλογος και η συνύπαρξη παραμένουν θεμελιώδεις αρχές για την ειρηνική συμβίωση και τη μαρτυρία της πίστης στον σύγχρονο κόσμο.
