Γράφει: Ερευνητής Γ.Η
Ο ρόλος των ψυχολόγων στο νομικό σύστημα είναι πολύ σημαντικός.
Ενώ παρέχουν μια ποικιλία υπηρεσιών, τα καθήκοντα του ψυχολόγου εμπίπτουν συνήθως σε μία από τις τέσσερις κατηγορίες:
Κλινικός ψυχολόγος
Εάν ένα άτομο έχει ήδη συλληφθεί, ο ψυχολόγος μπορεί να προσφέρει μια κλινική αξιολόγηση της ψυχικής κατάστασης του εγκληματία, της ικανότητάς του να δικαστεί, εάν το άτομο έχει ψυχική ασθένεια, εάν είναι σε θέση να κατανοήσει τη διαδικασία και σύντομα. Ο ψυχολόγος χρησιμοποιεί μια ποικιλία από τεστ, εργαλεία και τεχνικές συνεντεύξεων για να κατασκευάσει αυτές τις αξιολογήσεις.
Πειραματικός ψυχολόγος
Ο κλινικός ψυχολόγος μπορεί να πραγματοποιήσει απλά πειράματα για να διαπιστώσει εάν ένας ύποπτος είναι ικανός να διαπράξει το έγκλημα για το οποίο κατηγορείται. Για παράδειγμα, ο ψυχολόγος μπορεί να κάνει τεστ για να προσδιορίσει εάν ένας μάρτυρας θα μπορούσε να δει ή να ακούσει ένα έγκλημα που λαμβάνει χώρα όπως ισχυρίζεται στην κατάθεσή του.
Ασφαλιστικός ψυχολόγος
Όταν εφαρμόζονται σε μεγάλες ομάδες, οι στατιστικές μπορούν να προσφέρουν αξιόπιστα στοιχεία. Οι ψυχολόγοι συχνά πραγματοποιούν έρευνα και χρησιμοποιούν τα προκύπτοντα στατιστικά στοιχεία για να ενημερώσουν μια υπόθεση εκτιμώντας την πιθανότητα να συμβεί ένα συγκεκριμένο γεγονός ή κάνοντας συστάσεις για το εάν ένας εγκληματίας είναι πιθανό να επαναλάβει το έγκλημα, το οποίο ονομάζεται υποτροπή.
Συμβουλευτικός ψυχολόγος
Όταν οι δικηγόροι και οι νομικές ομάδες δεν είναι βέβαιοι για το πώς να προχωρήσουν σε μια υπόθεση, μπορεί να ζητήσουν από έναν ψυχολόγο να υπηρετήσει με συμβουλευτική ιδιότητα ως σύμβουλος. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει να προσδιορίσει ποιον θα πάρει συνέντευξη, πώς και πότε θα πάρει συνέντευξη από τα άτομα ή πώς να ενθαρρύνει ένα άτομο που είναι απρόθυμο να μιλήσει, όπως ένα θύμα. Μπορούν επίσης να προβλέψουν πώς θα ενεργήσει ο ύποπτος κατά τη διάρκεια της υπόθεσης και να συμβουλεύσουν για την καλύτερη μεταχείριση του ατόμου.
Οι ψυχολόγοι περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε γραφεία, δικαστήρια, κρατικές έρευνες, σε σωφρονιστικά ιδρύματα, σε κέντρα ψυχικής υγείας και σε ερευνητικές ομάδες.
Ενώ μια υπόθεση πρόκειται να εκδικαστεί, μπορεί ο ψυχολόγος να είναι συνεχώς σε ετοιμότητα για να ενημερώσει τις νομικές ομάδες, ή να παράσχει κατάθεση εμπειρογνωμόνων. Μεταξύ των περιπτώσεων, οι ψυχολόγοι επεκτείνουν το προφίλ του δράστη διεξάγοντας έρευνα, εξετάζοντας στοιχεία από σκηνές εγκλήματος και παίρνοντας συνεντεύξεις με άτομα με τα οποία ο ύποπτος έχει αλληλεπιδράσει.
Πολλοί ψυχολόγοι εργάζονται για τοπικά, ή κρατικά ιδρύματα. Στο εξωτερικό ο ρόλος των ψυχολόγων σε εγκληματολογικά περιστατικά είναι πιο αναβαθμισμένος από ότι στην Ελλάδα, για παράδειγμα ορισμένοι ψυχολόγοι απασχολούνται από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI).
Στην Ελλάδα αρκετοί ψυχολόγοι ξεκινούν την επιχείρηση τους ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ή ως συμβουλευτική ιδιότητα. Άλλοι εργάζονται ως δάσκαλοι ή καθηγητές, βοηθώντας στην εκπαίδευση νέων ψυχολόγων. Μπορούν να εκπαιδεύσουν επίδοξους ψυχολόγους σε κολέγια, πανεπιστήμια ή εξειδικευμένα κέντρα κατάρτισης.
Σε οποιαδήποτε θέση, οι εγκληματολογικοί ψυχολόγοι είναι πιθανό να αφιερώσουν τουλάχιστον ένα μέρος του χρόνου τους για να δημιουργήσουν προφίλ εγκληματιών. Αυτό το διαρκώς αναπτυσσόμενο πεδίο διερευνητικής ανάλυσης είναι επωφελές για την επιτυχή επίλυση υποθέσεων και τη σύλληψη εγκληματιών. Ο ψυχολόγος πρέπει να έχει πλήρη κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής, των συμπεριφορών και των νοητικών διεργασιών.
Ο ψυχολόγος με την ιδιότητα του εγκληματολόγου είναι επιφορτισμένος να απαντά σε συγκεκριμένες ερωτήσεις, όπως:
Υπήρχε πρόθεση πίσω από το έγκλημα;
Κατανοεί ο δράστης τις κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν;
Είναι ικανός να δικαστεί;
Ήταν ο δράστης στα καλά του τη στιγμή του εγκλήματος;
Πόσος σχεδιασμός και προνοητικότητα έγινε για τη διάπραξη του εγκλήματος;
Τι είδους συναισθήματα βίωσε ο δράστης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διάπραξη ενός εγκλήματος;
Είναι πιθανό ο δράστης να διαπράξει ξανά το ίδιο έγκλημα;
Είναι το άτομο σεξουαλικό δράστη;
Είναι ο εγκληματίας ακόμα ελεύθερος και αν ναι, πώς μπορεί να εντοπιστεί ο δράστης;
Μπορεί ο εγκληματίας να παίξει κάποιο ρόλο στη μεγαλύτερη προσπάθεια πρόληψης του εγκλήματος;
Ποιο είναι το επίπεδο ευθύνης του εγκληματία για το έγκλημα;
Μπορεί ο εγκληματίας να αντιμετωπιστεί;
