Η φράση του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου «Τα δημοσίως λεγόμενα και πραττόμενα, δημοσίως να ελέγχονται» είναι μια βαθιά φιλοσοφική και ηθική δήλωση που εκφράζει την ανάγκη για διαφάνεια, υπευθυνότητα και κοινωνικό έλεγχο στις δημόσιες πράξεις και λόγους.
Ο Χρυσόστομος, με την εξαιρετική του σοφία και τον έντονο κοινωνικό προβληματισμό, τόνιζε την ηθική υποχρέωση των κυβερνώντων και των ανθρώπων με δημόσιο λόγο ή εξουσία να είναι έτοιμοι να λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους και τις αποφάσεις τους.
Η φράση υπογραμμίζει την αδιαπραγμάτευτη ανάγκη να υπάρχουν σαφή και ανοικτά κριτήρια για τα δημόσια ζητήματα, και να μην είναι κανείς αποδεκτός από την κοινή γνώμη χωρίς να δικαιολογεί τις πράξεις του. Η διαφάνεια, λοιπόν, ήταν μια αξία που ο Χρυσόστομος ενστερνιζόταν ως ουσιαστική για την κοινωνική ευημερία και την ηθική τάξη. Στην εποχή του, όπου η εξουσία πολλές φορές κατείχε ηγεμονικά χαρακτηριστικά και η διαφθορά ήταν ένα συχνό φαινόμενο, η ανάγκη για δημόσιο έλεγχο ήταν επιτακτική.
Ο Χρυσόστομος ζητούσε να μη μένουν τα δημόσια ζητήματα κρυφά ή αδιευκρίνιστα. Αντιθέτως, καλούσε σε έναν ανοιχτό διάλογο, όπου τα δημόσια πράγματα — τα οποία αφορούν τη ζωή του λαού — να είναι πάντα υπό την κρίση του κοινού και να ελέγχονται από αυτό. Η κοινωνία, σύμφωνα με τον ίδιο, είχε το δικαίωμα να ελέγχει και να κρίνει τις πράξεις των ηγετών της, είτε αυτοί ήταν πολιτικοί είτε εκκλησιαστικοί άρχοντες.
Η ηγεσία, κατά τον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, δεν είχε δικαίωμα να ενεργεί χωρίς λογοδοσία. Η εξουσία πρέπει να είναι αιτούμενη από το λαό και πρέπει να είναι πάντα έτοιμη να υποβληθεί στην κρίση του. Για τον Χρυσόστομο, η εξουσία συνδεόταν με την ευθύνη απέναντι στους άλλους και την ανάγκη για ηθική διακυβέρνηση. Η εκκλησιαστική εξουσία, όπως και η πολιτική, δεν ήταν απαλλαγμένη από έλεγχο· αντιθέτως, έπρεπε να βρίσκεται πάντα υπό την εποπτεία της κοινότητας και του Θεού.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η διαφάνεια και ο έλεγχος του δημόσιου λόγου και πράξεων δεν περιορίζονται μόνο στους κυβερνώντες αλλά και σε οποιονδήποτε έχει δημόσιο ρόλο ή λόγο. Κάθε απόφαση και κάθε πράξη που επηρεάζει το κοινό συμφέρον πρέπει να είναι διαφανής και να υπόκειται σε κριτική από τους πολίτες. Ο Χρυσόστομος κατέδειξε ότι αυτή η κριτική δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε περιπτώσεις αδικίας ή κακοδιαχείρισης, αλλά πρέπει να είναι μια συνεχής διαδικασία διαλόγου και ελέγχου.
Σήμερα, οι δημόσιες αρχές και οι πολιτικοί ηγέτες καλούνται να υποβληθούν σε διαρκή έλεγχο και κριτική από τους πολίτες, με στόχο την διασφάλιση της διαφάνειας και της υπευθυνότητας. Στην εποχή της τεχνολογίας και των κοινωνικών μέσων, οι πολίτες έχουν τον απαράμιλλο λόγο να ασκούν δημόσια έλεγχο, ενώ η διαφάνεια έχει γίνει απαραίτητο στοιχείο για την υγιή λειτουργία των δημοκρατικών κοινωνιών.
Η διαρκής επικοινωνία, η διάθεση για ανοιχτό διάλογο και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων για τον έλεγχο της εξουσίας, αποδεικνύουν τη διαχρονικότητα της σκέψης του Χρυσόστομου. Ο Χρυσόστομος, παρά τον ιστορικό του χρόνο, έχει αναγνωρίσει κάτι που παραμένει αδιαμφισβήτητο: για να υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη και καλή διακυβέρνηση, τα δημοσίως λεγόμενα και πραττόμενα πρέπει να ελέγχονται δημόσια και με πλήρη διαφάνεια.
Η φράση του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου «Τα δημοσίως λεγόμενα και πραττόμενα, δημοσίως να ελέγχονται» αποτελεί μια ισχυρή υπενθύμιση της αξίας του δημόσιου ελέγχου και της διαφάνειας, τόσο στην εκκλησιαστική όσο και στην πολιτική εξουσία. Είναι μια διαχρονική αρχή που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του λαού και τη συνεχιζόμενη αναζήτηση της δικαιοσύνης μέσα από τον δημόσιο λόγο και τη λογοδοσία. Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η υπεράσπιση αυτών των αρχών αποτελεί προϋπόθεση για την υγιή ανάπτυξη της κοινωνίας και τη διασφάλιση του κοινού καλού.
